Çin’in dev güneÅŸ panelleri dünya enerjisini nasıl etkiliyor?
Getty Images Çin dünyanın en büyük güneÅŸ panelleri tarlalarına sahip olduÄŸu gibi, teknolojisiyle de dünya çapında enerji politikalarını etkileyecek bir ülke. Peki bu dev projeler ne kadar verimli? Çin’in kuzeyindeki Datong bölgesi üzerinde uçarken aÅŸağıda iki dev panda görürsünüz, binlerce güneÅŸ panelinden oluÅŸan. Bir kilometrekarelik bir alanı kaplayan ve 100 megavat enerji üreten bu tarla Çin standartlarına göre hiç de büyük sayılmaz. 130 milyon kilowatt enerji kapasitesi ile Çin dünyanın en büyük güneÅŸ enerjisi üreticisi konumunda. Bu kapasite ile tüm Ä°ngiltere’nin elektrik ihtiyacı defalarca kez karşılanabilir. Dev projeler Dünyanın en büyük güneÅŸ enerjisi tarlası 1500 megawatt kapasitesi ile Tengger Çölü’nde. Tibet Platosu’ndaki Longyangxia Barajı yanında kurulu tarlanın kapasitesi ise 850 megawatt. Peki milyonlarca dolara mal olan bu dev projeler iÅŸe yarıyor mu, Çin’in yeÅŸil enerji hedefleri bakımından tuttuÄŸu yer nedir? Getty Images-Dünyadaki güneÅŸ panellerinin yüzde 60’ı Çin’de üretiliyor. Çin dünyanın en büyük güneÅŸ paneli üreticisi ülke konumunda. Uluslararası Enerji Ajansı (UEA) verilerine göre dünyadaki panellerin yüzde 60’ından fazlası Çin’de üretiliyor. GüneÅŸ paneli talebinin yüksek olması hükümetin ekonomik çıkarlarına yarıyor. Ãœlkede elektrik üretiminin üçte ikisi hala kömüre dayalı iken, yenilenebilir enerji kaynaklarının artması olumlu bir geliÅŸme olarak görülüyor. UEA’ya göre, güneÅŸ enerjisi bakımından Çin 2020 hedeflerine üç yıl erken ulaÅŸmış durumda. Bazıları, Çin’in egemenliÄŸini reddeden otonom Tibet bölgesinde bu yatırımların yoÄŸunlaÅŸtırılmasına dikkat çekiyor. Buralardaki güneÅŸ panellerinin kullanım amaçlarından biri de donmuÅŸ toprakları ısıtarak aÄŸaçların yetiÅŸmesine uygun hale getirmek ve böylece bu alanları Çinli yerleÅŸimcilere cazip kılmak. Ancak böylesine ıssız bölgelerde dev güneÅŸ panelleri kurmanın da sorunları yok deÄŸil. Zira “Hu Hattı” olarak anılan ve Çin’in kuzey doÄŸusundan güney batısına uzanarak ülkeyi iki eÅŸit parçaya bölen çapraz çizginin doÄŸusunda toplam nüfusun yüzde 94’ü yaşıyor. Getty Images Kapasite kullanım sorunu Oysa rüzgar ve güneÅŸ enerjisi projelerinin dağılımı tam tersi yoÄŸunlukta. Yani ona en çok ihtiyaç duyan büyük kentlerden uzakta. Bu ise yapılan dev yatırımların ancak küçük bir kısmından yararlanılmasına neden oluyor. Çin ‘deki Elektrik Kurumu verilerine göre, 2018’in ilk yarısında güneÅŸ panellerinin kapasite kullanım faktörü sadece yüzde 14,7 oldu. Bunda hava ÅŸartları gibi kontrol dışı etkenler rol oynayabilirken Çin’de esas sorun, enerji üretim yeri ile kullanım noktası arasında uzun mesafeler kat eden iletim hatlarında meydana gelen kayıplar. Bir diÄŸer sorun da kamu finansmanındaki kesintilerden kaynaklanıyor. Dev güneÅŸ panelleri projelerine yapılan devlet desteÄŸinde kesintiye gidildi. Devlet idaresi altında olan yenilenebilir enerji fonu 15 milyar dolar açık verdi. Bu durum, yeni güneÅŸ paneli tarlalarında geçen yıla göre yüzde 30’luk daralmaya neden oldu. NASA earth observatory Bunun üzerine ÅŸehirlerde çatılara güneÅŸ panelleri kurma giriÅŸimlerinde artış gözleniyor. Fakat uzmanlar Çin’in dev güneÅŸ panelleri projelerinin sonuna gelinmediÄŸini, gerek ülke içinde gerekse baÅŸka ülkelerde bunların inÅŸasına devam edileceÄŸine dikkat çekiyor. Bunların çoÄŸu Hindistan’da ve tamamlandığında en büyük güneÅŸ enerjisi parkı unvanını alması bekleniyor. Mısır’da 37 km karelik bir alanı kaplayan Benban projesinin de Çin ile baÄŸlantılı olduÄŸu biliniyor. Fiji ve Kanada’da baÅŸka projeler de var. Ayrıca üç-beÅŸ yıl içinde güneÅŸ enerjisinin devlet desteÄŸine ihtiyaç duymayacak kadar ucuzlaması ve daha çok yatırımcıyı çekerek daha da yaygınlaÅŸması bekleniyor. Getty Images Panel atıkları Peki güneÅŸ paneli atıkları gelecekte nasıl bir sorun olabilir? Panellerin ömrü 30 yıl kadar. Ondan sonra parçalanmaları gerekiyor. Bunları yeniden dönüşüm amaçlı kullanması zor; zira sülfürik asit gibi zararlı kimyasallar içeriyor. 2040 yılından itibaren Çin’de panel atığı patlaması bekleniyor ve bu sorunla nasıl baÅŸa çıkılacağına dair net bir plan yok ortada. Bu atık sorunu elbette nükleer atık kategorisinde deÄŸil. Ancak güneÅŸ enerjisini “yeÅŸil” teknoloji olarak adlandırmak için bu sorunun ortadan kaldırılması gerekiyor.